معاهده جدید ایران و روسیه در حوزه انرژی، با تأکید بر همکاری در بخش نفت، گاز و زیرساخت‌های انرژی، نقطه عطفی در تعاملات دو کشور به شمار می‌آید. این توافق علاوه بر ایجاد مسیرهای جدید برای انتقال انرژی و سرمایه‌گذاری مشترک، پاسخی به فشارهای بین‌المللی و تحریم‌های غرب است و به اعتقاد کارشناسان می‌تواند با بهبود جایگاه ایران و روسیه در بازارهای جهانی انرژی و افزایش توان رقابت‌پذیری، اتحاد انرژی را در مقابل کشورهای غربی تقویت کند. 

ایران و روسیه، دو قدرت مهم در حوزه انرژی، با امضای معاهده‌ای راهبردی در بخش‌های نفت، گاز و زیرساخت‌های مرتبط، گامی تاریخی در تقویت همکاری‌های خود برداشتند. این توافق نه تنها می‌تواند جایگاه این دو کشور را در بازارهای جهانی انرژی بهبود بخشد، بلکه به عنوان ابزاری برای کاهش فشارهای تحریمی و تأثیرگذاری بر جریان‌های اقتصادی و سیاسی جهان عمل کند.

این معاهده شامل طیف گسترده‌ای از همکاری‌ها از جمله توسعه میادین گازی و نفتی، ساخت خطوط لوله انتقال انرژی، سرمایه‌گذاری مشترک در زیرساخت‌های انرژی و همچنین تبادل فناوری‌های پیشرفته است. هدف از این توافق، ایجاد مسیری برای تقویت صادرات انرژی به بازارهای آسیایی، کاهش تأثیرات تحریم‌های غرب و همچنین تغییر معادلات قدرت در بازار جهانی انرژی است.

کارشناسان معتقدند که این همکاری می‌تواند پیامدهای قابل توجهی داشته باشد که می‌توان به توسعه زیرساخت‌ها،  تقویت تعاملات منطقه‌ای و  کاهش تأثیر تحریم‌ها اشاره کرد. ساخت خطوط لوله جدید میان ایران و روسیه می‌تواند مسیرهای تازه‌ای برای انتقال انرژی به چین، هند و سایر کشورهای آسیایی ایجاد کند. همچنین این معاهده فرصت‌هایی برای توسعه همکاری‌های انرژی میان کشورهای منطقه اوراسیا فراهم می‌کند و محور جدیدی در بازار جهانی انرژی شکل می‌دهد.

با ادغام توانمندی‌های انرژی ایران و روسیه، ظرفیت مقابله با محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها افزایش یافته و فرصت‌های جدیدی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی ایجاد می‌شود. در نهایت، این معاهده می‌تواند به شکل‌گیری یک بلوک انرژی مستقل در برابر سلطه کشورهای غربی بر بازارهای جهانی منجر شود و اثرات ژئوپلیتیکی قابل توجهی در منطقه و جهان داشته باشد.

در این رابطه مرتضی بهروزی‌فر - کارشناس ارشد حوزه انرژی گفت: روابط بین‌المللی ایران با کشورهای دیگر قطعا گامی موثر خواهد بود و می‌تواند نتایج مثبتی را به دنبال داشته باشد، چراکه یکی از نشانه‌های قدرت یک کشور، ارتباطات بین‌المللی آن است اما اینکه اینگونه تصور شود که با توسعه ارتباط با روسیه تمام مشکلات حوزه انرژی برطرف میشود، نگاه درستی نیست.

وی با تاکید بر اینکه تاثیرگذاری این اقدام در بخش‌های سیاسی متفاوت خواهد بود اما باتوجه به اینکه بنده در این حوزه صاحب‌نظر نیستم، نمی‌توانم در این رابطه نظری اعلام کنم، گفت: در موضوع انرژی، باید توجه داشت که روسیه یکی از تولیدکنندگان نفت‌ و گاز دنیا است، اینکه تصور کنیم این کشور می‌تواند به ما کمک کند که صنعت نفت و گاز خود را توسعه دهیم خیلی منطقی نیست چراکه هیچ کشوری علاقه ندارد برای خود رقیب ایجاد کند.

 این کارشناس حوزه انرژی افزود: البته می‌توان روی شرکت‌های غیردولتی روسیه حساب کرد، توسعه ارتباط با این کشور می‌تواند این موضوع را به غرب منتقل کند که یک اتحاد صورت گرفته و همین مساله امنیت انرژی را توسعه می‌دهد اما اینکه قرار باشد تمام تخم ‌مرغ‌ها را در یک سبد قرار دهیم کار درستی نیست.

همچنین محمد خطیبی - کارشناس ارشد حوزه انرژی در این رابطه گفت: با اجرایی شدن بندهای معاهده اخیر می‌توانیم شاهد افزایش امنیت انرژی باشیم ضمن اینکه اجرای این موضوع یک بازی دو سر برد برای ایران و روسیه است. یکی از بندهای این معاهده واردات گاز از روسیه و صادرات مجدد آن است، این موضوع می‌تواند کمبودها را برطرف کند و صادرات نیز می‌تواند ارزآوری برای کشور داشته باشد.

وی اظهار کرد: در صورت اجرای بندهای این معاهده می‌توانیم اثرات مثبت آن را شاهد باشیم اما باید توجه داشت که اجرای قراردادها و معاهده‌ها نیازمند کار جدی است که باید مورد توجه قرار بگیرد، برای تحقق این بندها همانطور که رئیس جمهور اعلام کردند باید تیم‌های مختلف از هر دو طرف تشکیل و موضوع به‌صورت جدی پیگیری و موانع آن برطرف شود.

خطیبی با بیان اینکه موضوع واردات گاز بی‌شک می‌تواند در حوزه رفع کمبودهای داخلی و صادرات و ارزآوری به ما کمک کند و اثرات مثبتی را برجای بگذارد، گفت: همسایگان ما تقاضای بیشتری برای گاز دارند که در صورت تحقق این مساله می‌توانیم اتفاقات مثبتی را رقم بزنیم. اگر بتوانیم بازارهایی را ایجاد کنیم که تا کنون راه آن باز نبوده است می‌توانیم در افزایش امنیت انرژی گام برداریم، تا کنون روسیه واردات گاز به ایران نداشته است اما با تحقق این مساله ایران می‌تواند تبدیل به یک هاب انرژی شود.

به گفته وی این موضوع می‌تواند در بخش‌های دیگر همچون نفت و فراورده‌های نفتی نیز اجرایی شود و و یک بازی دو سر برد برای ایران و روسیه باشد چراکه هم بازارهای جدیدی ایجاد می‌شود و هم امنیت انرژی افزایش می‌یابد.

معاهده انرژی ایران و روسیه، با وجود چالش‌های احتمالی در مسیر اجرا، پتانسیل بالایی برای تغییر معادلات منطقه‌‌ای و جهانی در بازار انرژی دارد. این همکاری اگرچه به‌تنهایی راه‌حلی برای تمام مشکلات حوزه انرژی نیست، اما می‌تواند با تقویت امنیت انرژی، ایجاد فرصت‌های جدید صادراتی و کاهش تأثیر تحریم‌ها، گامی کلیدی برای هر دو کشور باشد. در نهایت، موفقیت این توافق به اجرای دقیق و رفع موانع موجود بستگی دارد؛ امری که نیازمند تلاش مستمر و برنامه‌ریزی دقیق از سوی هر دو طرف است.