یکی بر سر شاخ، بن می برید...؛ ادعا با مکتب شهید آوینی، عملکرد به سبک ایران اینترنشنال!!

تاریخ تحولات بشری، ارتباط تنگاتنگی با تحولات و تطورات رسانه‌ها داشته است؛ از شکل‌گیری زبان و کتابت که شالوده تمدن‌ها را پی ریزی کرد، تا اختراع چاپ که به انقلاب صنعتی قوام بخشید، و ظهور رادیو و تلویزیون که به شکل‌گیری حکمرانی مدرن و سپس حکومت‌های فراگیر یاری رساند. امروزه هم، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و کاربردهای رسانه‌ای هوش مصنوعی،در حال دگرگونی بنیادین زندگی بشر در قرن بیست‌ویکم، به ویژه در عرصه سیاست هستند.

وجهی از آخرین تحولات شگفت انگیز این عرصه آن است که محتوای سیاسی که پیش از این عمدتاً توسط نخبگان و تحلیل‌گران با گرایش‌های مشخص تولید و منتشر می‌شد، اکنون به شکلی فزاینده در شبکه‌های اجتماعی توسط افراد عادی، گاه ناشناس، تولید و به گسترده ترین شکل قابل تصور، بازنشر می‌شود. در این فضا، فارغ از صحت‌سنجی و ملاحظات منافع عمومی، طبعا آن دسته از محتواهایی که جداب تر و جنجالی‌تر باشند، بازدید و به اصطلاح  «لایک» بیشتری جذب می‌کنند.

شبکه‌های اجتماعی همچنین پدیده «اتاق پژواک» (Echo Chamber) را تشدید و تقویت کرده‌اند؛ وضعیتی که در آن افراد عمدتاً با دیدگاه‌های همسو با خود مواجه می‌شوند و این امر به افزایش قطبی‌شدن فضای سیاسی منجر شده است.

نمونه‌های جهانی این روند متعددند:

حزب راست افراطی AfD در آلمان توانست با بهره‌گیری از فیسبوک و توییتر، پیام‌های ضدمهاجرت، ضد اسلام و ملی‌گرایانه خود را به گستردگی منتشر کند و در میان طیف وسیعی از هواداران و همفکرانش مقبولیتی عام تر بیابد؛ 

و یا ماتئو سالوینی در ایتالیا از فیسبوک برای انتشار پیام‌های ساده، احساسی و تند استفاده کرد؛ 

و یا تولید و انتشار گسترده اطلاعات نادرست و جعلی به ابزاری رایج در رقابت‌های سیاسی داخلی و بین‌المللی بدل شده است؛

و یا در جریان همه‌پرسی برگزیت، حجم عظیمی از اطلاعات نادرست درباره مهاجرت و هزینه‌های عضویت در اتحادیه اروپا در شبکه‌های اجتماعی منتشر گشت؛

و یا در انتخابات فرانسه، انتشار اسناد جعلی موسوم به «MacronLeaks» با هدف القای فساد مالی در کمپین ماکرون، موجب سردرگمی و بی‌اعتمادی بخشی از رأی‌دهندگان شد، هرچند نهادهای رسمی صحت آنها را رد کردند؛

و یا در دوران همه‌گیری کرونا نیز، اخبار جعلی درباره واکسن‌ها به طور گسترده منتشر و توسط گروه‌های راست افراطی به ابزاری برای تبلیغات ضد دولتی تبدیل شد؛ 

و یا گزارش‌هایی از تلاش برخی دولت‌های خارجی،به‌ویژه روسیه، برای دخالت در انتخابات کشورها با استفاده از حساب‌های جعلی و ربات‌ها وجود دارد.

ایران امروز نیز با گسترش زیرساخت‌های اینترنتی و مجازی در دهه ۱۳۸۰ و ۹۰ وارد این عرصه شد، اما به‌رغم تلاش‌ها برای کنترل و فیلترینگ، در پیچیدگی‌های این فضای جدید مجازی تا حدی سردرگم ماند، اعتماد به رسانه‌های رسمی کاهش یافت و تولید و مصرف محتوا از طریق شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه پیام‌رسان‌هایی چون تلگرام، گسترش پیدا کرد. این تغییرات، تاثیرات عمیقی بر ماهیت محتواهای خبری گذاشته است؛ چنان که:

گرایش مخاطبان به خوانش‌های کوتاه و تیتری و کاهش دقت به جزئیات از یک سو؛ و تمایل تولیدکنندگان محتوا به دیده‌شدن به هر قیمتی از سوی دیگر، منجر به رواج تکنیک‌های غیراخلاقی مانند «کلیک‌بیت» (Clickbait) – استفاده از تیترهای جذاب، جنجالی یا گمراه‌کننده برای جلب کلیک – شد.

در این میان، با اهمیت یافتن بیش از پیش تلگرام و ظهور کانال‌های خبری متعدد که بعضاً در سایه محدودیت رسانه‌های رسمی داخلی رشد کردند، فضای رسانه‌ای کاملا دچار تحول شد. برخی گردانندگان این کانال‌ها، مانند نمونه‌ی «آمدنیوز» و نمونه های کمابیش پرشمار دیگر، سبکی از روایت خبری را رواج دادند که به جای بی‌طرفی و اصول حرفه‌ای، مشخصا بر جنجال‌آفرینی و ارائه مباحث به شکلی سطحی و عامیانه (شبیه به مباحث رایج در فضای عمومی غیررسمی) استوار است.

نکته قابل تامل آنجاست که در رقابت‌های سیاسی دهه نود، بخشی از جریان‌هایی که مدعی ارزش‌مداری و پیروی از مولفه ها و الگوهایی چون «مکتب رسانه‌ای شهیدآوینی» (در واقع با گزافه گویی و سواستفاده از نام آن شهید بزرگوار) بودند، با الگوبرداری از همین سبک روایت‌گری جنجالی و تکنیک‌های کمپین‌های راست افراطی در جهان، و با استفاده از امکاناتی که بعضاً با هدف روشنگری در اختیارشان قرار گرفته بود، دولت مستقر (دولت روحانی) را هدف تخریب سازمان‌یافته قرار دادند.

تجربه دولت سیزدهم که بخش ها و لایه هایی از آن، نزدیک به همان جریان‌ها بود، نشان داد که این رویکرد رسانه‌ای مدعی اما نه چندان اخلاق مدار، ممکن است در تخریب موفق باشد، اما در جلب نظر و اقناع افکار عمومی کارآمدی چندانی ندارد.

تناقض اصلی در اینجاست که مدعیان آموختن از مکتب شهید آوینی، در این مسیر، پا را از مرزهای اخلاقی فراتر نهاده و گاه عملا همسو با رسانه‌های خارجی منتقد یا معاند نظام، با تضعیف اعتماد عمومی به نهاد دولت به عنوان یکی از ارکان اصلی حاکمیت، به منافع ملی آسیب رساندند و کشور را در مقاطعی با چالش‌های جدی مواجه کردند.

اکنون در شرایطی که به نظر می‌رسد تلاش‌هایی در سطوح بالای سیاسی برای ایجاد همگرایی و عبور از دوران حساس کنونی وجود دارد و سران قوا و فرماندهان نهادهای اصلی از دولت حمایت می‌کنند، همچنان برخی شاه‌قلی‌ها و جریان‌های تندرو و افراطی با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای و شبکه‌های سازمان‌یافته مجازی، همان روند تخریبی دهه نود را علیه دولت فعلی (دولت پزشکیان) تکرار می‌کنند. 

این رویکرد، ضمن آسیب‌زدن به دولت مستقر، در نهایت به تضعیف کلیت ساختار سیاسی‌ای می‌انجامد که خود بخشی از آن بوده و از منابع آن بهره‌مند هستند و اصطلاحا بر سر شاخ بن می‌برند. این جاست که این پرسش مطرح می‌شود: آیا زمان آن نرسیده که اگر اراده‌ای برای مدیریت و هدایت این نوع کنشگری رسانه‌ای بی اخلاق و تخریبی وجود ندارد، دست‌کم از تخصیص بودجه و امکانات عمومی به این جریان‌های تخریب‌گر خودداری شود؟

رئیس جمهور، گفت: برازنده نظام اسلامی نیست که بین مدارس دولتی و غیردولتی و برخی مدارس خاص تبعیض و بی‌عدالتی در کیفیت و نوع آموزش وجود داشته باشد.

مسعود پزشکیان عصر دیروز در نشست نهضت توسعه عدالت در فضای آموزشی با مشارکت مردم که در مشهد برگزار شد، اظهار کرد: اگر اساساً اراده‌ای در کار نباشد، ما نباید بی‌تفاوت بمانیم و اجازه دهیم فرزندان‌مان از رشد باز بمانند. فردای این کشور در گرو پرورش علم، آگاهی، عزت و سربلندی در وجود این نسل است.

وی افزود: ما نمی‌توانیم و نباید بپذیریم که کودکان‌مان از حق آموزش محروم باشند. ما این مسیر را تجربه کرده‌ایم و به‌خوبی می‌دانیم که «شدن» ممکن است، آیا دولت به‌تنهایی می‌توانست در برابر قدرت‌های جهانی ایستادگی کند؟ قطعاً نه.

رئیس‌ جمهور تصریح کرد: اکنون برای ساختن کشوری سرافراز و عزیز که بتواند در برابر تمامی تهاجمات ایستادگی کند، حضور و نقش‌آفرینی مردم ضرورتی انکارناپذیر است؛ تا زمانی که مردم در صحنه باشند، هیچ قدرتی توان زمین‌گیر کردن ما را نخواهد داشت مگر اینکه خودمان، خود را از پا بیندازیم. نخستین گام، ایجاد و تقویت زیرساخت‌های آموزشی است.

پزشکیان بیان کرد: باید روش‌های آموزش اصلاح شود و کیفیت آموزشی بهبود یابد و این مهم با تلاش ما ممکن خواهد شد، ما موظفیم شرایطی فراهم کنیم که کیفیت آموزش در مدارس دولتی، نه‌تنها پایین‌تر از مدارس غیردولتی نباشد، بلکه در تراز بالاتری نیز قرار گیرد.

وی خاطرنشان کرد: با بهره‌گیری از معلمان و مدیران شایسته‌ای که در نظام آموزش و پرورش کشور حضور دارند و تعدادشان نیز کم نیست، اجازه نخواهیم داد کیفیت آموزش در مدارس دولتی تنزل یابد.

رئیس‌ جمهور خاطرنشان کرد: همه مردم ایران باید بدانند که فرزندانشان در فضایی صمیمی، سالم، باکیفیت و متناسب با نیازهای روز آموزش خواهند دید. این مهم با همت معلمان گران‌قدر، مدیران دلسوز و مسئولان متعهد محقق خواهد شد. اگر مردم پای کار باشند، کمبود منابع مالی جبران‌پذیر است، اما اگر مردم همراه نباشند، هیچ میزان بودجه‌ای اثرگذار نخواهد بود.

پزشکیان تاکید کرد: اینکه فضای مناسب برای آموزش فرزندان خود نداشته باشیم به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست و نپذیرفتن این شرایط و تلاش برای حل مشکل می‌تواند نخستین گام باشد.

وی عنوان کرد: برازنده نظام اسلامی نیست که بین مدارس دولتی و غیردولتی و برخی مدارس خاص تبعیض و بی‌عدالتی در کیفیت و نوع آموزش وجود داشته باشد.

رئیس جمهور بیان کرد:  یکی از راه‌های حل مشکلات، کمک‌های دولت است، اما اگر دولت  نتوانست و امکانات و بودجه لازم برای کمک را نداشت، آیا ما نباید برای حل مشکل تلاش کنیم و مکانی برای درس خواندن بچه‌هایمان فراهم کنیم؟ آیا نباید کاری کنیم که بچه‌هایمان رشد کنند و علم و آگاهی عزت و سربلندی را در وجودشان شکوفا کنند؟ این وضعیت را  قبول نمی‌کنیم که بچه‌های ما فضایی برای آموزش نداشته باشند، این قدم اول است و کاری که امروز در خراسان رضوی انجام شده همان اقدام عملی است که ما به دنبال آن بودیم.

پزشکیان عنوان کرد: ما همیشه حضور مردم را ما تجربه کرده‌ایم، اگر مردم نبودند مگر می‌توانستیم در برابر دنیا بایستیم؛ در دوران جنگ تحمیلی نیز کار اصلی را مردم انجام دهند و در بخش های مختلف از پشتیبانی گرفته تا حضور در میدان جنگ و خط مقدم، این مردم غیور کشورمان بودند که در کنار رزمندگان، اجازه ندادند یک وجب از خاک کشور، تصرف شود.

رئیس جمهور تاکید کرد: با حضور و مشارکت مردم همیشه در صحنه ما شکست نمی‌خوریم، اگر با هم متحد باشیم و دست در دست هم، انسجام و وحدت داشته باشیم، هیچ قدرتی نمی‌تواند ما را زمین گیر کند.

وی بیان کرد: نهضت توسعه عدالت فضاهای آموزشی، ساخت مدارس و فضاهای آموزشی با مشارکت مردم، خیرین و والدین انجام می‌شود و اصلاح روش‌ها و کیفیت آموزش را نیز من به عنوان رئیس جمهور انجام خواهم داد؛ اگر مردم اعتماد و اطمینان داشته باشند که ما حمایت می‌کنیم، با حضور در صحنه هر اقدامی لازم باشد انجام خواهند داد.

پزشکیان خاطرنشان کرد: اگر دلمان برای کشور و این آب و خاک می سوزد باید فرزندان خود را درست تربیت کنیم و آموزش درست به آنها ارائه دهیم، تعهد داشتن به کشور از آموزش صحیح در مدارس آغاز می‌شود، اگر به فکر کشورمان باشیم فرزندانی را تربیت می‌کنیم که به لحاظ دانش، اخلاق و باور رتبه بالایی داشته باشند. چه آموزشی به فرزندانمان داده‌ایم که به فکر مهاجرت هستند؟ اوایل انقلاب کسانی که برای تحصیل از کشور رفته بودند درس را رها کردند و به کشور برگشتند، ما باید برای مملکت‌مان کار کنیم تعهد و دلبستگی به کشور از مدارس و نوع آموزش‌هایمان شروع می‌شود؛ فرزندان ما و آینده‌سازان کشور باید بمانند و برای توسعه و پیشرفت کشور و ساختن آن تلاش کنند.

رئیس جمهور گفت: ما می‌توانیم با تربیت و آموزش درست دلبستگی به کشور و آینده را برای فرزندان خود ایجاد کنیم، سرمایه‌های واقعی ما نه ساختمان‌ها، کارخانجات و تجهیزات، بلکه همین بچه‌ها و آینده سازان کشور هستند و باید کاری کنیم که بچه‌های ما با شعور و آگاهی رشد و پیشرفت کنند، ما می‌توانیم در همه جنبه‌ها تغییر ایجاد کنیم و این تغییر با کمک کسانی خواهد بود که باور و اعتقاد داشته باشند.

وی‌افزود: اگر با هم باشیم و اختلافات را کنار بگذاریم، دست به دست هم دهیم  راه مناسب برای ساختن کشور را پیدا خواهیم کرد و آینده را خواهیم ساخت، دولت نیز برای ارائه هرگونه کمکی در این راه آماده است.

پزشکیان خاطرنشان کرد: با همدلی و همراهی که در راستای نهضت عدالت آموزشی و حل مشکل فضاهای آموزشی کشور شکل گرفته، می‌توانیم برای دیگر مشکلات کشور از جمله معیشت مردم و ناترازی ها نیز راه حل مناسب پیدا کنیم.

عراقچی: 

توافق بر مبنای منافع متقابل قابل دسترسی است